Altijd een bijzondere groep geweest, dat Plan Kruutntoone. Al lieten ze in hun begindagen, gedurende de late jaren negentig, nog wel duiden als Hollandse neefjes van de legendarische Captain Beefheart. Maar terwijl de Captain trouw bleef aan zijn blueswortels, gingen de Kruutntooners steeds meer een Europese koers varen. In de verte was er aansluiting bij bijvoorbeeld De Kift en Meindert Talma, maar Kruutntoone was ‘ernstiger’. En ontwikkelde zich abstracter, album na album. Nederlandstalig, dat wel. Maar eigenzinnig Nederlandstalig en muzikaal al net zo ongrijpbaar. Op dit nieuwe album ontbreekt slagwerker Chris Muller. Bassist Bas en zanger/gitarist Hansko Visser reisden naar Italië en opeens was daar muziek. Zo gaat dat bij Plan Kruutntoone. Woeste slidegitaar, ontregelende percussie. Plotseling een koperblaasinstrument dat ook wel een olifant zou kunnen zijn. Of iets harmonica-achtigs. Een paar keer een even ongrijpbare en intrigerende gedeclameerde tekst. Als Beefheart nog geleefd zou hebben, zou hij dan tegenwoordig ook dit soort muziek maken?
11 june, i did radioshow with the two pieces i am rewriting,for Sask, Harmen and myself, for Galina ( U), Kostja and Adrian ( B), for Lei and Cri. and for the village of Njeskutsjno!
(….later zaten we in de uiterwaarden van de IJssel en zagen een enorme kip (Majakovskij? Dick Turpin?) z’n snavel aflikken onder het bordje “vermist, wie heeft onze kat Punky gezien?”
de wereld is duidelijk in transitie…)
het mooie optreden van Anne Gillot, haar fluiten, haar adem en haar lijf gaven gisteren nieuwe inhoud aan de begrippen zwevende tonaliteit en “grond-toon”: kan een grondtoon zweven?
in een bijna rituele (maar totaal niet plechtige of opgepoetste) set ontmoetten lichamelijkheid en cerebraliteit (is dat een woord?) elkaar, en ook ons. mij in ieder geval.
bij alles wat met fluiten en orgels -ook een soort fluitverzamelingen tenslotte- te maken heeft, ga je al snel aan klassieke compositieregels, cadenzen van accoordopvolgingen en romantische zelfexpressie voorbij om bij de naakte natuurkunde uit te komen (zo niet, dan klinkt het vaak snel “biscuitjes”).
Speel je over al die regels en vormpjes heen, dan kom je als speler en luisteraar in het gebied van hoog en laag, hard en zacht, textuur en beweging, gebeurtenissen. en op de wip: het spel -en soms de strijd- tussen beheersing en vrij laten, waarbij soms de speler, soms het instrument opeens de grondtoon -afgedwongen door haar (eigen?) boventonen nieuw bepaalt, en soms zelfs de luisteraar dat doet. (in zn brein). wij bewegen mee, door bijna ongemerkt veranderende klankvelden.
dat is lekker.
de set van Jerome Noetinger sloot daar goed bij aan: hoewel statischer en aan z’n plek gebonden, (de set up was gewoon minder mobiel..) toch ook lichamelijk en dansbaar: (deze muziek ervaar ik echt beter als ik niet zit) ook hier natuurkunde: trilling van lucht en het versnellen en vertragen daarvan, verhogen en verlagen van pitch en volume, en dat dan “gewoon” door n beetje duwen en trekken, en wat magnetisme. Sjamanistisc-hanaloge electro: (Jasna was soms ook even daar…..) geconcentreerd. Misschien net iets te lang om niet eenrichtingsverkeer te worden. (en ook dat hoort erbij.)
mijn enige “maar” bij het concert:
soms zoek ik nog de koppeling met het derde, voor mij belangrijk muzikaal element: de koppeling van beweging van lucht met de wereld om ons heen:
hoewel geen voorstander van “expliciete boodschappen” (want die zitten als het goed is al in het medium, moment en plaats van presenteren.) en zelf houdend van “muziek over muziek” (daarin ben ik een Stravinskij-fan), merk ik dat ik troost, of zelfs bemoediging -ok..ok.. het was een zondagsconcert, vooruit: energie – haal uit die concretere koppeling van het muzikale materiaal aan een “sociale” (of soms zelfs politieke). Maar dat is persoonlijk (pun intended).
Wat Harco Rutgers in de Perifeer doet behelst dat alles misschien al een beetje: omdat hij dat hier doet en zo, over langere tijd en zonder commentaar de dingen naast elkaar presenteert:
sterk, onafhankelijk en ook gewoon mooi:
Hoe Anne Gillot vertelde over mensen, -geen schildpadden- en later haar concert afsloot met haar kwetsbare rug – open- naar ons toe.
hansko
gebeurtenis:sen : Anne Gillot en Jerome Noetinger bij de Perifeer (in Deventer,14 mei)
een dag na Jan van Grootheest en Jiska ter Bals , Oscar-Jan Hoogland c.s. en Peter Zegveld in Semai/deRuimte (Amsterdam Noord,13 mei). Als ‘recensent’ mag ik dat noemen omdat de ene gebeurtenis samenviel met de andere: gelukkig gebeuren er ook goede dingen, “in’ perfecte gelijktijdigheid” en veroveren we zo weer wat grenzelozer speelveld in een harde wereld met nog steeds te veel loopgraven.
is de bbh radiouitzending op radioantidoto met jan van grootheest, jiska ter bals, razorblade jr, dario castello, oscar-jan hoogland en ibellisse inca and the galactic green….
in de koffer op wieltjes, die ook al thuis bood o.a de S.I.R. ( scorographer in residence)
voor www.trasformatorio.net, plaatsten we onder de rollen (voor tekenen en schrijven) een taperecorder en batterijen:
ieder, die de koffer kreeg overhandigd door zijn Voorganger, werd gevraagd om een plekje
bij zijn of haar favoriete rivier te zoeken en daar in de koffer zijn of haar hartekreet te luchten,
op te nemen en of anderszins te documenteren; dan iets genieten wat zich in de koffer bevindt, of er iets aan toevoegen voor een ander..
intuitief, alleen, klein, simpel. (En de koffer kon niet voor of achteruit spoelen; je kon dus maar een keer… en hij kon door zolang we batterijen en (tape-lengte..) hadden.)
opvallend was, voor mij, hoe vaak ( en ook hoe snel al) de koffer bleef steken in modderige ondieptes in bochten van de rivier in dit trage oneindig laagland..: m.a.w. hoeveel mensen de koffer niet durfden aan te nemen, niks durfden toe te voegen; zelfs niet durfden door te geven… was dat omdat ik het alleen zelf een noodzakelijke
beweging uit de apathie en de isolatie vond? was ik niet inspirerend genoeg, te onduidelijk? te duideliojk? heb ik musici onderschat in hun flexibiliteit en improvisatiedurf?
Ik weet het niet. van sommigen begreep ik het wel: er was iemand, die te maken had met een ernstig zieke partner. over anderen was ik teleurgesteld; ze leken zich af te sluiten. Ok.
Op sommigen was ik echt boos: als je dit dan niks vindt; zeg het gewoon en breng de koffer door, naar iemand anders. Maar, zoals vaker in pandemieen en crises: in apathie leert men mensen kennen. Ook nieuwe, gelukkig!
Want de koffer reisde wel verder, en nam een paar krachtige (en mooie) hartekreten op!
(Dank! RP Tikin, Arnold ZeA, Jurgen Moan Veenstra, Thea Visser, DINA, Arie Contrabas v Duijvenvoorde, Tiedo en Jaap, en dank ook Raoul voor toch een paar kleine sound bites….)
En ja, ik moet toegeven dat de ene crisis zo naadloos overging in de volgende (n), dat ik zelf ook niet elke keer ter plekke de vastgelopen koffer kon komen los trekken…
Tot ik eergisteren, bij RP Tikin in de tuin, in de geboortestad van Marinus vd Lubbe, de cassette wist te bevrijden uit de inmiddels kapotte recorder… en samen met RP Tikin kon luisteren naar wat er op stond! Ontroering was ons deel.
En , natuurlijk ook de vraag: is dit nu mislukt? en zo ja; hoe erg is dat? en wat doen we nu?
Ik denk: gedeeltelijk mislukt. en gedeeltelijk vind ik dat jammer.
maar ik denk ook: t geeft wel iets aan… en t roert me ook!
en ik heb het idee dat dit (nu een tapekant van dertig minuten) nog steeds nodig is, en mooi:
daarom: turn the tape, please:
water-kant twee/ river side two
Ik edit wat ik heb, plaats een nieuwe recorder in een nieuwe tas, kleiner, simpeler, stop er nieuwe batterijen in en geef het nog een duwtje: ardi bones post corona yellow blue side b.
nieuwe hartekreten aan nieuwe waterkanten in een tijd van nieuwe onmogelijkheden.
het uiteindelijke resultaat; de opnames en de bijdragen in woord en beeld vormen een kleine geschiedenis binnen de grote geschiedenis die over ons heen raast, maar waar we ook deel van zijn: ik vind het goed om te kunnen horen, hoe we ons er toe verhouden, ook als dat soms niet lukt.
using Jurij s travelogue and the music of anna korsun, denis sorokin, galina ustvolskaja, hudaki village band, pussy riot, plan kruutntoone, arnold zea de boer, jose carlos schwartz, molchat doma, ruggero di luisi and gabija bartulyte, nina hagen band, george harrison and pj harvey.
foto jurij bukovinjets
Spielberg, de eerste week van januari 2023
met babusjka Ljuba zit ik in de keuken.
kofje boedetje? vroeg ik.
ja nje protiv! antwoordde zij gretig.
en kwam van haar bed.waar,
ze volledig aangekleed,
de dag onder de dekens doorbrengt.
(om, zomer of winter, af en toe even naar buiten te schuifelen
voor een sigaret, als dat lukt)
ik mag Artjems beker lenen, de grote lichtblauwe.
gelukkig zijn de prazdniki (letterlijk: de lege dagen) voorbij.
wanneer gaan de kinderen weer naar school? vraag ik.
Ze glimlacht, haar ogen kijken omhoog, maar naar binnen.
ze lijkt plotseling jaren jonger:
Oh, die hoeven helemaal niet meer in die Schule; Morgen vliegen we!
Vandaag is Het Konflikt voorbij. (misschien nog een paar raketten..) en dan:
morgen is het zover. Poletim domoj!
we zullen U wel in de weg gezeten hebben, hier, zo langzamerhand, maar bedankt!
lekkere koffie, danke schoen sehr.
Gorjko, kak zjizn, knipoogt ze nog
(bitter, als het leven zelf, ons vaste koffiegrapje)
en gaat weer naar de grote slaapkamer in de gang.
Zjalko toljko vasjego syna njet; (jammer alleen, dat uw zoon al weer weg is)
u nego sigarety!
Maar haar haar is gedaan door de vrouw uit het dorp,
en op haar sweater prijkt trots Urban League.
Wijzelf blijven zeker nog twee dagen hier,
want de blauwe -de auto- is stuk, alweer.
ach, luxe problemen. 2023 is goed begonnen.
ik wens jullie alle goeds.
Hans
(sinds maart 2022 wonen vijf volwassen en vijf kinderen uit odessa in het huis in Spielberg,
dat we anders gebruiken als ‘artist in residency” voor de stichting.
Nu werk ik hier zelf, schrijf muziek en maak plannen, speel op opa ‘s Yamaha of met de kinderen op het drumstel, dat we op zolder hebben neer gezet in de “Klub na Tsjerdake, de cocktail bar…of ga op survival bij de Weiher…
luister hieronder naar de once in a life time fund raising radio-uitzending for friends that help in Ukraine; Ik volg Yuri s reisverslag to Kramatorskand back en heb het hier op onze slaapkamer ge-edit.
in het komende jaar wil ik hier graag een opera-opleiding-centrum opzetten, maar dan radikaal)
ik belde (dank Esther!) met de ‘componistenvakbond’, teleurgesteld en verdrietig over de mate van politiek besef en politieke onafhankelijkheid. de jongste oorlog in europa en mn ervaringen in nl doen me dit alles nog scherper voelen. ik word lid van een comissie, wil me sterk maken voor een eind aan de reactieve ‘verdeel-en-heers-cultuur, voor een gelijkwaardiger en internationaler samenwerkingsveld, op inhoud, niet op mode in behaagzucht of gekonkel. had een goed gesprek met Max, Anne en Brechtje. dank daarvoor. ik ga mn best doen! dus, positief. en ik mocht meteen een playlist leveren! voor www.newmusicnow.nl/verken
and so i did…
tussen frankfurt en fulda, 8 mei 2022
een playlist (van mij) is een momentopname (van een langgerekt moment) in een bijzondere tijd. de oorlog in europa dreigt me terug te voeren in hetzelfde gevoel van isolement, machteloos- en overbodigheid als me overkwam in de jaren negentig in “voormalig Yu en hier, in “Marinus’ Proletenland”). ik kies daarom voor klein. en voor direct contact. met onafhankelijke mensen, die (toen al, en ook nu) laten zien dat samenwerking alleen mogelijk is als je iets te vertellen hebt.
(er bestaat namelijk een cultuur van DIY (en do-it-together), die zich niet slechts reactief opstelt, maar blijkbaar (en gelukkig!) -losgezongen van de verdeel-en-heers-cultuur in datzelfde land- een plek weet te bieden om internationaal en elkaar individueel ondersteunend, mooie dingen te maken, al dan niet met een sociale of politieke component. (esthetiek en ethiek zijn geen twee verschillende dingen, vind ik, met Hanns Eisler en Cornelius Cardew.)
ik ben blij een beetje deel daarvan uit te maken en te zien dat “we”, onaangeharkt als we zijn, beter in staat blijken om met pandemieën, oorlogen in deze wereld van ongelijkheid en bedrog om te gaan dan sommige neoliberale conservatoriotieven om ons heen.)
Ja. uiteindelijk zijn we soms allemaal even machteloos (maar niet krachteloos)
dus:
https://www.youtube.com/watch?v=dlxAR28TxSclukas simonis. oeths (vind ik mooi, en goed passen in deze lijst): rare man, eeuwige dada-expressionistische punker. soms ronduit irritant. soms geniaal. altijd trouw aan zichzelf. en aan anderen. ik vermeld prachtige nieuwe plaat mothers of exit, met gert jan prins.
2. Jan Pietersz Sweelinck. Chromatische Fantasia. Nederlandse componist. erg mooi orgel. prachtig gestemd. fijn contrapuntje. helpt me om mijn eigen orgel af te bouwen.
3. Arnold (Zea) de Boer. Hald dy de harses. Frysk Liedskriuwer. ik sez fjidders neat…
4. Yannis Kyriakides/Andy Moor; rembetika live. Cyprus en UK? Mogen hier dus eigenlijk niet? Lekker geluid. goede concentratie. mooie plaat.
5. Reinier van Houdt, hier in Lettres van Bruno DuPlant.
Ik ontmoette Reinier via Harco Esc.rec and via Wandelweiser. Een muzikant, die ook componist is: ‘instant’ wanneer hij werk van anderen interpreteert, van Scelsi, Couperin of van mij! (bijv in de Amygdala sonates, voor piano gruis en een danser) maar ook ‘buiten de tijdslijn’, wanneer hij zelf schrijft en “samenstelt’, bijvoorbeeld met Maze.
6. Etienne Nillesen.https://www.youtube.com/watch?v=PwJiBBHKx6I&t=1sMuzikant en componist en leraar. “Keulse School”. mooi geluid, zorgvuldige filosofie. Ik herken me er soms in en soms ook niet. Ik zag hem een aantal keer spelen “hier in de buurt” en was onder de indruk. ik vermeld zn recente samenwerking met Anne La Berge, maar kies hier voor dit stuk: dit is ook mijn esthetiek: prachtig! zo klein en onvolmaakt en toch enorm en onbeholpen. (dat is een compliment, luister maar naar Rosa. En Ik vind het fijn om te zien hoe componeren gedeeld wordt in het moment van spelen (zonder het improvisatie te hoeven noemen…)love the trombone!
7. Denis Sorokin, Petersburg mag -vind ik- ook in deze lijst. https://www.youtube.com/watch?v=_G-bRW3sCrs Want ik leerde hem kennen via Galina Ustvolskaja, die wij hier weer leerden kennen dankzij Reinbert de Leeuw…) Ustvolskajas muziek was voor mij de aanleiding me bij het conservatorium aan te melden om compositie te gaan studeren, weet je nog Yannis?) Dennis speelt hier haar Prelude op gitaar. Ik vermeld vanwege de situatie op hetwereldtoneel ook zijn recente album op bandcamp. het gaat over broederstrijd in Kiev en de opbrengst gaat naar vluchtelingen. ik vind dat: 1. erg mooi. 2. biizonder dapper. Ik ben er trots op dat ik met Denis overleg over een Suite voor Most, een stuk dat ik schrijf voor mijn door Ustvolsjkaja geïnspireerde vijfsnaar- met-bot en dat hij wil spelen, zodra het kan…
8. Asvogel in Orgelpark. https://soundcloud.com/demisluktezigeuner/compilatie-asvogel-korter Kemenymadar/Birdfromthechimney/Asvogel is mijn partituur over Erno Kiraly uit een aantal lino cut prints/codes gecombineerd met magere toonvoorraden en strikte op muzikale parameters gebaseerde opdrachten: het leverde een complex system op, waarbij de componisten vrijheid en verantwoordelijkheid van de compositie en de uitvoering ervan delen met hun ensembles. Partituur en instrumenten geinspireerd op leven en werk van de Hongaars/Joegoslavische componist, muzikant en bouwer Erno Kiraly voor de eerste vier versies gaf ik de “mother score” ook door aan de componisten Jasna Velickovic. Lucio Tasca en Reinier van Houdt.
(Ik ben Orgelpark dankbaar voor het mogelijk maken van het concert en de opnames, ondanks de pandemie. en OnsFonds voor het vertrouwen. de live opnames komen binnenkort uit bij Esc.rec. als eerste van een serie!(want een opdracht voor vier nieuwe versies van Kemenymadar gaat straks naar Lukas (zie boven), een of meer componisten van Wandelweiser (zie beneden) of naar Sam Richards in Engeland, Filippo inTurijn of iemand van Ensemble Studio6 in Servie en misschien wel naar Anna Korsun! there is system in the madness. and we all try to hold on.)
9. Voronoi Collective Trio; Tisa Neza Herlec, Mojca Zupancic, Ruggero di Luisi; https://soundcloud.com/demisluktezigeuner/voronoi3-tisa-na-tisu. jonge mensen, die les hadden van Michael Moore, en daar blijkbaar meer over compositie leerden dan op andere plaatsen in groningen. de opnames van dit clandestiene concert komen binnen uit ophet Mislzig-label.. (en in de pauze Laurie Anderson!)
10 JosquinDeprez, Graindelavoix/Bjorn Schmelzer. stabat mater ‘Nederlandse componist. fijncontrapunt. ontzettend goede zangers. Dit gaat ergens over, over minder vet op de botten, minder pluche op de stoel, over eeuwige renaissance, over wars van mode, over the cure. https://www.youtube.com/watch?v=ql4BuvuDunE. omdat het moederdag is in Klein Odessa, Spielberg.
11. RadioAntidoto/RadioSvassoMinore: https://www.mixcloud.com/radiozorro/war-day-11- zorro-is- svasso-now-most-is-bridge/ ik mag de totempaal van www.radioantidoto.org -opgericht bij de eerste lockdown in italie- gebruiken voor mn eigen programma, elke zondagavond van 22.00 tot 23.00. al twee jaar draai ik grenzenloos ‘only classical music’, waarvan ik voel dat ze er toe doet: Eerst als radioZorro, na de invasie als Radio Svasso Minore : van Webern en Gone Bald tot Scelsi en Carmona Retusa. Van Stravinskij tot Hudaki (our friends and collegues in zakarpatija!!oekraina). van Salmoni ( die in o.a rotterdam en groningen speelden vorige week) tot Kiraly, van de Vrouw met de Hamer tot de Bijna Stilte van Wandelweiser met Seamus Cater; over de vrouwen in het zwart bij Jose Carlos Schwartz tot de vrouwen in verzet van Pussy Riot en de liefde bij Domenico Scarlatti. (Met dank aan www.radioantidoto and http://www.trasformatorio.net
12. Plan Kruutntoone, Volkslied van een Verlopen Natie.
Er lijkt zo weinig te veranderen maar ik geef niet op. Marinus’ dagboek was altijd bij me, samen met Jan Yoors’ boeken bij me in ‘voormalig Yu”, dus plan ik nu een flexibele opera met zeven of acht muzikanten en drie of vier zangers in Leipzig, in 2023, hoop ik, over marinus en thomas en jezus en pilatus. het is nooit voor nix. Eisler en Bach zijn en blijven voorbeelden.
hanns en bert
hans hansko visser (vriezenveen 1966) studeerde russisch, oost-europese geschiedenis in groningen en compositie in enschede en zwolle. woont afwisselend in Bonn, Amsterdam, Groningen en Cosio. Werkt als componist, musicus, schrijver, drukker, organisator, leraar, instrumentenbouwer en adidassjamaan. houdt van bas. boycott fpk. dankt onsfonds en peter laport (academia musica).
gelooft namelijk in internationale samenwerking, decentralisering, de periferie (whereverthatmaybe) en inhoud en goed gereedschap: handwerk.
intekenen boek en opnames live uitvoering Orgelpark
(opbouwen 10 dec 2021)
12 december 2021
Ik ben zo ontzettend trots en blij dat we het gedaan hebben: samen! voor Ernö en Orgelpark: Kemenymadar/Asvogel/BirdfromtheChimney. met twintig mensen, heel hard gewerkt.
En toen zat ik daar gisteren, en we waren inmiddels in het stuk van Jasna aangekomen en toen kwamen ineens de ‘tulpen’ van de anderen erbij, op vier orgels van het park; oei…. wat was dat mooi!!!!!
Dank. echt. aan iedereen die dit mogelijk gemaakt heeft…. en vooral aan Marielle, Lara en Johan van het Orgelpark, Saskia van de Ceda i Olgica Foundation en Dolf van het Koeienverhuurbedrijf. En natuurlijk onze medecomponisten en alle 16 musici!
Orgelpark was ‘uitverkocht’, maar dan wel volgens Covid-bezetting; mijn excuses voor de mensen, die er niet meer in mochten, dat vind ik jammer.
Maar: Dolf Planteijdt en Bert (van het Orgelpark) hebben alles opgenomen: we hebben een intekenlijst / fundingding om de opnames af te miksen, masteren en uit te brengen! Met een boekje met alle ‘codes’/’prints’ van de partituur.
Wij gaan ondertussen kijken of we deze magische constellatie nog een keer bijelkaar kunnen brengen, maar gaan ook kijken wie de volgende vier componisten worden, die hun versie van het stuk gaan maken….
Fijn dat jullie er waren, of in ieder geval in gedachten drbij waren, bekijk even de intekenlijst,
ik ben blij dat ik mag vertellen dat uitgeverij Petrichor in deventer me gevraagd heeft om een versie van mn poetika (waarom ik werk zoals ik werk en wie me daarom lief zijn) te schrijven: in overleg hebben we besloten dat ik niks uitleg, maar een aantal teksten en tekening bij elkaar hark ( voorzichtig!) en die het verhaal laat vertellen: radikaal kontrapunt, wuivend en buigend.
(ik maakte ook het antiboek, HANDHAVING, overlevingsstrategieen in ‘de nederlandstalige muziek” om er achter te komen hoe het niet moet: deze grote salontafelglossy met harde kaft en een prachtige recensie (nu al), daar kun je helaas niet op intekenen,
nou ja, dat kan wel, maar je ontvangt dan precies het tegenovergestelde….)
